W dniach 20 do 23 września 2018 roku, w Warszawie pod hasłem „Łączy nas Niepodległa” odbył się V Światowy Zjazd Polonii i Polaków z Zagranicy. To wyjątkowe spotkanie Polonii z całego świata przeszło właśnie do historii. Zjazd zaplanowano dla uczczenia jubileuszu 100-lecia odzyskania niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej odro-dzonej w 1918 roku. Inicjatorem Zjazdu była Rada Polonii Świata, a organizację powierzono Stowarzyszeniu Wspólnota Polska. Zjazd sfinansowany został przez Senat RP, który z urzędu patronuje Polonii rozsianej po całym świecie. W V Zjeździe Polonii z całego świata wzięło udział ponad 6oo uczestników z 44 krajów reprezentujących około 200 organizacji. Tegorocznemu Zjazdowi Polonii Świata towarzyszyły liczne konferencje prasowe oraz wiele ciekawych imprez. W Senacie RP wystawa „Polskie Drogi do Niepodległości” przypomniała o wielkich Polakach na emigracji na przełomie XIX i XX wieku.

Przed Zjazdem

Przygotowania do zjazdu rozpoczęły się we wrześniu 2017 roku, gdy prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” Dariusz Piotr Bonisławski zaprosił do Gdańska przedstawicieli Rady Polonii Świata i czołowych organizacji polonijnych aby poczynić wstępne ustalenia dotyczące planowanego zjazdu i obchodów 100-lecia odzyskania niepodległości Polski. Tam też zawiązała się grupa robocza, w skład której wchodzili przedstawiciele Rady Polonii Świata, Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” i Kancelarii Senatu RP, a której współprzewodniczyli prezes Dariusz Bonisławski i przewodnicząca Teresa Berezowska. Przedstawicielami sekretariatu EUWP w komitecie zostali Tadeusz Adam Pilat i Teresa Sygnarek. 

Konferencja prasowa

W przeddzień Zjazdu w Domu Poselskim odbyła się konferencja prasowa, w której wzięli udział: Szef Kancelarii Senatu, min. Jakub Kowalski, Dariusz Bonisławski – prezes Stowarzyszenia “Wspólnota Polska”, Teresa Berezowska – Przewodnicząca Rady Polonii Świata oraz Tadeusz Adam Pilat – Prezydent Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych.

Tadeusz Adam Pilat zaznaczył, iż kwestia obrony dobrego imienia Polski przewija się we wszystkich forach tematycznych, które odbywają się podczas Zjazdu. Zjazd odbywa się w roku stulecia niepodległości, a Senat „przeznaczył szczególną kwotę” na organizację przedsięwzięcia, w którym wzięło udział przeszło dwa razy więcej uczestników niż w poprzednich zjazdach. Do najważniejszych przedsięwzięć V Zjazdu Polonii i Polaków z Zagranicy zaliczył Forum Oświaty, które „traktuje o młodzieży, a więc o przyszłości”. Bo przyszłość Polonii i Polaków za granicą to młodzież, dzieci; to jest ich tożsamość narodowa, o którą oprócz rodziców musza walczyć polskie szkoły.

Msza św. w archikatedrze

W archikatedrze św. Jana uczestnicy Zjazdu wzięli udział w mszy św. inauguracyjnej w intencji ojczyzny, koncelebrowanej przez Arcybiskupa Metropolitę Warszawskiego Kardynała Kazimierza Nycza.

Na początku liturgii kard. Kazimierz Nycz zwrócił się do przedstawicieli Polonii ze słowami: „Są takie miejsca, w których wszyscy Polacy, mieszkający w Polsce i zagranicą, a w przypadku naszego kraju jest to rzeczywistość zróżnicowana i bogata, mają prawo czuć się jak u siebie. Niewątpliwie wśród wielu takich miejsc w Polsce jest warszawska archikatedra”.

Złożenie wieńców na grobie Nieznanego Żołnierza

Po mszy w archikatedrze przedstawiciele organizatorów i największych organizacji polonijnych złożyli wieńce na grobie Nieznanego Żołnierza. W uroczystości uczestniczyła Kompania Honorowa i orkiestra Wojska Polskiego. 

Wieńce złożył Marszałek Senatu RP, Stanisław Karczewski, w imieniu komitetu honorowego Zjazdu, delegacja uczestników Zjazdu i Rady Polonii Świata. 

Następnie, przy dźwięku werbli wieńce składały m.in. delegacje: Kongresu Polonii Amerykańskiej, Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych, Kongresu Polonii Kanadyjskiej, Zjednoczenia Polskiego w Wielkiej Brytanii, Rady Naczelnej Polonii Australijskiej, Związku Kongresu Polonii Amerykańskiej, Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych, Kongresu Polonii Kanadyjskiej i Zjednoczenia Polskiego w Wielkiej Brytanii. Na zakończenie wieniec złożyła delegacja Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”.

Inauguracja Zjazdu – Sejm Polonijny 

Uroczyste otwarcia V Światowego Zjazdu Polonii i Polaków z Zagranicy, odbywającego się w roku obchodów 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości, dokonało się w polskim parlamencie, w sali plenarnej Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. 

Obrady prowadził szef Kancelarii Senatu RP, minister Jakub Kowalski. Głos zabrali: marszałek Sejmu, Marek Kuchciński, marszałek Senatu Stanisław Karczewski, prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, Dariusz Piotr Bonisławski i przewodnicząca Rady Polonii Świata Teresa Berezowska.

Marszałek Senatu Stanisław Karczewski zwracając się do Polonii i Polaków z zagranicy powiedział, że „Odzyskanie niepodległości to wielkie wspólne osiągnięcie wszystkich Polaków – żyjących w kraju i poza granicami. „Polonia i Polacy za granicą współdefiniują polskie doświadczenie dziejowe i współtworzą polską tożsamość. ”

Prezes Stowarzyszenia “Wspólnota Polska” Da-riusz Piotr Bonisławski zwrócił uwagę, że Polacy są jednym z najbardziej rozproszonych narodów europejskich. Wskazał, że jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy była utrata niepodległości, która “położyła się cieniem na dziejach Polski na ponad 100 lat”. Dodał, że Zjazdy Polonii są “piękną manifestacją wspólnoty narodowej, a także troski o losy ojczyzny”. Jest to też “piękna i ważna” tradycja, która łączy Polaków, żyjących poza granicami ojczyzny.

Prezydent Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych Tadeusz Adam Pilat wskazał, że „w uczuciach emigrantów do ojczyzny niewiele się zmieniło od epoki romantycznych narodowych wieszczów”. „Kochamy Polskę, cieszymy się wolną, nowoczesną i rozwijającą się ojczyzną. Przyjeżdżamy tu często, przyjeżdżają nasze dzieci, przyjeżdżać będą nasze wnuki, bo łączy nas Polska”.

Spotkanie w Pałacu Prezydenckim

Prezydent Andrzej Duda i małżonka prezydenta Agata Kornhauser-Duda spotkali się w Pałacu Prezydenckim z uczestnikami Zjazdu.
W spotkaniu wzięli także udział m.in. Marszałek Senatu RP – Stanisław Karczewski, Szef Kancelarii Senatu, min. Jakub Kowalski, Minister Edukacji Anna Zalewska, prezydencki minister Adam Kwiatkowski
i prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” Dariusz Piotr Bonisławski.

Prezydent objął V Światowy Zjazd Polonii i Polaków z Zagranicy Patronatem Honorowym w roku 100-lecia Odzyskania Niepodległości 1918-2018.

Koncert „Nasza Niepodległa”

Koncert „Nasza Niepodległa”, z udziałem gwiazd polskiej piosenki, był ostatnim wydarzeniem pierwszego dnia V Światowego Zjazdu Polonii i Polaków z Zagranicy. W czasie koncertu Nagrodę im prof. Stelmachowskiego, przyznaną po raz pierwszy przez Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” za zasługi na rzecz Polonii, odebrał z rąk prezesa Dariusza Bonisławskiego premier Mateusz Morawiecki.

Do wagi pieśni patriotycznych w polskiej historii nawiązał, otwierając galę, marszałek Senatu Stanisław Karczewski, który przypomniał, że pieśni te towarzyszyły Polakom we wszystkich chwilach tragicznych, ale i podniosłych. 

„Pieśni te – dawały nadzieję, podnosiły na duchu, łączyły i sprawiały, że czuliśmy się wspólnotą niezależnie od tego, w jakiej byliśmy sytuacji, na jakim żyliśmy kontynencie. Spójrzmy dziś w to minione stulecie, wsłuchajmy się raz jeszcze w nasze dzieje opowiedziane słowami pieśni patriotycznych, poczujmy się dumni z tego, że jesteśmy Polakami, że nie przegapiliśmy żadnej szansy, by być narodem wolnym i niezależnym, który bez kompleksów i bez fałszywej skromności może patrzeć w swoją przyszłość dziś, w setną rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości”.

Po wręczeniu nagrody rozpoczął się koncert „Nasza Niepodległa 1918-2018”, prezentujący utwory z płyty o tej samej nazwie, która powstała z okazji 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Koncert, który prowadziła Agata Konarska rozpoczął się występem dwóch artystek polonijnych: Karoliny Baran z USA i Elżbiety Oleszkiewicz z Litwy. Po nich wystąpili tacy polscy artyści jak m.in.: Kayah, Maryla Rodowicz, Krzysztof Cugowski, Halina Młynkova, Andrzej Krzywy i Łukasz Zagrobelny.

Na spotkaniu, przy lampce wina w salach recepcyjnych teatru został zaprezentowany okolicznościowy znaczek i koperta pierwszego dnia obiegu wydany przez Pocztę Polską z inicjatywy Rady Polonii Świata.

Zakończenie Zjazdu w Sejmie

Podsumowująca sesja plenarna zakończyła V Światowy Zjazd Polonii i Polaków z Zagranicy. W ocenie przewodniczącego Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” Dariusza Bonisławskiego Zjazd był najważniejszym wydarzeniem polonijnym w tym roku
i w tej kadencji Senatu. Teresa Berezowska, przewodnicząca Rady Polonii Świata podkreśliła, że łączy nas pieśń „Jeszcze Polska nie zginęła”. Helena Miziniak, wiceprezes Rady Polonii Świata, podsumowując obrady forum organizacji polonij-nych wskazała, że potrzebne są w życiu polonijnym struktury organizacyjne, z którymi będą rozmawiać i liczyć się władze krajów zamieszkania Polaków. Marek Domaradzki z forum kultury podkreślił, że postulowano konsolidację różnych środowisk polonijnych wokół projektów artystycznych, wsparcie liderów kultury, utworzenie narodowej szkoły tańców ludowych oraz stworzenie w Polsce muzeum dorobku kultury polskiej
w świecie. Prezydent EUWP Tadeusz Adam Pilat podkreślił, że w ostatnich dwóch latach wzrosła liczba dzieci i młodzieży uczącej się języka polskiego poza granicami ze 160 tysięcy do 200 tysięcy. Podkreślił, że polskie środowiska poza granicami borykają się z brakiem nauczycieli. Postulował uruchomienie studiów i stypendiów dla polonijnych nauczycieli, zwiększenie liczby dzieci przyjeżdżających do Polski. 

Prezes Zrzeszenia Organizacji Polonijnych w Szwecji Teresa Sy-gnarek z I Światowego Forum Mediów  Polonijnych nawiązała do słów Jana Ignacego Paderewskiego: „Żaden z narodów na świecie nie może się poszczycić takim jak nasz naród, bogactwem uczuć i nastrojów”. Te słowa, jakie u progu odzyskania niepodległości, powiedział współtwórca naszej Niepodległej, brzmią niezwykle aktualnie po dziś dzień, a szczególnie w tym roku, kiedy świętujemy 100. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości. „Jesteśmy świadomi, że jesteśmy ogniwami jednego łańcucha, jednej wspólnoty. Nie bez przyczyny, założyciel Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, prof. Andrzej Stelmachowski, zjednoczył Polonię i Polaków za Granicą pod hasłem „wspólnota”.

Łączy nas Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”.

Łączy nas miłość do Ojczyzny,

Łączy nas Niepodległa”! – zakończyła Teresa Sygnarek.

Wieczorne spotkanie w Domu Polonii

W uroczystościach w Domu Polonii Stowarzyszenia “Wspólnota Polska” udział wzięli m.in. Marszałek Senatu Stanisław Karczewski, Przewodniczący Rady Krajowej Stowarzyszenia “Wspólnota Polska” minister Henryk Kowalczyk, prezes Stowarzyszenia “Wspólnota Polska” Dariusz Piotr Bonisławski i Rodzina prof. Andrzeja Stelmachowskiego jako goście honorowi V Zjazdu.

Decyzją Rady Krajowej Stowarzyszenie “Wspólnota Polska”, Dom Polonii w Warszawie uhonorowano nadaniem imienia Prof. Andrzeja Stelmachowskiego. Pomysłodawcy i założyciela “Wspólnoty Polskiej”.

Ceremonii odsłonięcia tablicy pamiątkowej na frontonie budynku dopełnili: Marszałek Stanisław Karczewski, prezes Wspólnoty Polskiej Dariusz Piotr Bonisławski wraz z wnukiem prof. Andrzeja Stelmachowskiego.

Msza Św. w intencji Polonii i Polaków za Granicą

W niedzielę 23 października, w Świątyni Opatrzności Bożej odprawiona została msza św. w intencji Polonii i Polaków za Granicą, której przewodniczył Metropolita Warszawski, kardynał Kazimierz Nycz. Koncelebrował ks. bp Wiesław Lechowicz Delegat KEP ds. Duszpasterstwa Emigracji Polskiej oraz kapłani posługujący Polonii i Polakom na całym świecie. Ważną okolicznością była również 40-ta rocznica rozpoczęcia Pontyfikatu św. Jana Pawła II. Modlono się w intencji Polonii na całym świecie, a także o kanonizację błogosławionego księdza Stefana Wincentego Frelichowskiego, patrona harcerstwa, zamęczonego w niemieckim obozie koncentracyjnym w Dachau.

W nabożeństwie uczestniczyli przedstawiciele Sejmu i Senatu RP z marszałkiem Stanisławem Karczewskim i wicemarszałek Marią Koc, a także przedstawiciele rządu z ministrem Mariuszem Błaszczakiem oraz licznie przybyli mieszkańcy Warszawy, uczestnicy Zjazdu i przedstawiciele organizatorów: Rady Polonii Świata
i Stowarzyszenia “Wspólnota Polska”. 

W procesji z darami ołtarza przedstawiciele Polonii wręczyli Kardynałowi Nyczowi wieleński chleb polski, kosz winnych gron, ornaty maryjne, bukiet biało-czerwonych kwiatów, kielichy z winem i wodą. Rada Polonii Świata niosła ofiarowany Świątyni poliptyk przedstawiający wizerunki Matki Boskiej Częstochowskiej, Ostrobramskiej, Kozielskiej i Lwowskiej. 

Podczas mszy przedstawiciele organizatorów czytali modlitwy w intencji Polonii i Polaków za Granicą.